11.03.2019 Ниндәй урман яҡшыраҡ?

Билдәле булыуынса, иң саф һәм шифалы һауа – урманда. Урман һауаһында 200-ҙән ашыу биологик актив матдә бар. Улар йөрәк-ҡан тамырҙары системаһының һәм башҡа органдарҙың эшмәкәрлегенә ыңғай йоғонто яһай, ҡандағы гемоглобин кимәлен күтәрә, үпкәлә һауа әйләнешен яҡшырта, физик һәм аҡыл һәләтен көсәйтә. Урманлы ерҙә йәшәүселәрҙең, даланы төйәк итеүселәргә ҡарағанда, психик ауырыу менән – өс тапҡырға, эсәк ауырыуҙары менән – 4 тапҡырға, йөрәк-ҡан тамырҙары сире менән – биш тапҡырға, үпкә ауырыуы менән алты тапҡырға әҙерәк ауырыуы асыҡланған.

Башҡа биологик актив матдәләр менән бер рәттән, урман һауаһында зарарлы бактерияларҙың үҫешен һәм таралыуын тотҡарлаусы фитонцидтар бар. Әгәр ҙә ҡала һауаһының бер кубометрында 36 меңгә тиклем төрлө бактерия булһа, урман һауаһында – ни бары 500 генә.
Иң күп фитонцид йәй башындағы эҫе көндәрҙә йәш урманда бүленеп сыға. Уларҙы ҡарағай, шыршы, артыш, пихта, муйыл, ҡайын, саған, имән ағастары бүлеп сығара. Микробтарға ҡаршы тороу үҙенсәлегенән тыш, был матдәләр ҡан әйләнешенә, тын юлдарына, иммун системаһына ла ыңғай тәьҫир итә. Сайыр еҫе аңҡып торған ылыҫлы урманда айырыу­са тын алыуы рәхәт. Ылыҫтағы эфир майҙарынан атмосфераға шифалы озон бүленә. Кедр, ҡарағай, шыршы, артыш бүлеп сығарған осоусы матдәләр йоғонтоһонан үпкә иркенәйеп, нервылар тынысланып, арығанлыҡ һәм нервы көсөргәнеше бөтөп ҡала. Шунлыҡтан тын юлдары, нервы ауырыуҙары менән яфаланыусыларға, йоҡоһоҙлоҡтан ин­тегеүселәргә, тәүге дауалау сараһы булараҡ, тап шундай һауала йөрөү тәҡдим ителә.

Урманда көн торошоноң үҙгәреше лә артыҡ һиҙелмәй. Эҫелә һәр саҡ ҡояштан ышыҡланыр күләгә табырға мөмкин. Ә ҡышҡыһын, киреһенсә, урманда ышығыраҡ һәм йылыраҡ.

Әммә ҡайһы бер кешеләргә ылыҫлы урмандың һауаһы килешмәүе лә бар. Мәҫәлән, ноябрь, март айҙарында, дымлылыҡ көслө булыу сәбәпле, тын юлдары менән сирләүселәргә унда барырға кәңәш ителмәй. Ә бына апрелдән май урталарына тиклем сайырлы хуш еҫле матдәләр күберәк бүленеп сығыу сәбәпле, ҡаҡырыҡ бүленеп сығыуға һәм йүтәлде баҫыуға булышлыҡ итә. Әммә бронхиаль астма менән сирләүселәргә ошо уҡ матдәләр тын алыуҙы ауырлаштырыуы ихтимал.

Июнь-июль айҙарында, сайырлы матдәләр ныҡлап бүленә башлаған осорҙа, гипертония, бронхиаль астма, йөрәк ишемияһы, бөйөр ауырыуҙары менән сирләүселәргә ылыҫлы урманда йөрөү тыйыла. Йөрәк тибеше йышайып, тын алыуы ауырайып, баш әйләнеп, ҡан баҫымы күтәрелеп, хәлдәре ҡапыл насарайып китеүе бар.

Бындай кешеләргә, ғөмүмән, имән ағасы бүлеп сығарған матдәләр һәм фитонцидтар нығыраҡ тура килә.

Тимәк, һәр кем үҙенең хәленә ҡарап, ниндәй урманда һәм ҡайһы ваҡытта йөрөүҙе хәл итә ала. Ни генә тиһәк тә, һәр кемебеҙ хозур урман тәбиғәтенән, уның шифалы һауаһынан кинәнес һәм ҡыуаныс таба.