14.06.2011 “Урал батыр” эпосын – донъяның рухи мираҫтары исемлегенә!
10 июндә Сибай ҡалаһында ʺУрал батырʺ эпосы һәм донъя халыҡтарының рухи ҡомартҡыларыʺ тип аталған II Халыҡ-ара фәнни-ғәмәли конференция уҙҙы. Унда билдәле фольклорсылар, лингвистар, тарихсылар һәм әҙәбиәт һөйөүселәр ҡатнашты.
Конференцияны башлап, Башҡорт дәүләт университеты Сибай институтының төп корпусы алдында башҡорт халыҡ яҙыусыһы Һәҙиә Дәүләтшинаға һәйкәл асыу тантанаһы уҙҙы: шулай итеп, БДУСИ янында башҡорт зыялылары һәйкәлдәренең сафы тағы тулылана төштө.
Сараның төп маҡсаты − ʺУрал-батырʺ эпосын ЮНЕСКО-ның ʺКешелек донъяһының рухи һәм матди булмаған мираҫтарыʺ исемлегенә индереү буйынса эштәрҙе әүҙемләштереү. Был йәһәттән башҡарылған эштәр хаҡында Тарих, тел һәм әҙәбиәт институты директоры Фирҙәүес Ғилметдин ҡыҙы Хисамитдинова сығыш яһаны. Был фәнни-ғәмәли конференцияла Өфө, Мәскәү ғалимдары менән бер рәттән, Төркиә, Германия вәкилдәренең дә ҡатнашыуы киләсәктә ʺУрал батырʺ эпосының донъя халыҡтарының мәҙәни ҡомартҡылары араһында лайыҡлы урыны булыр, тигән ышаныс уята. Мәҫәлән, Башҡортостандың Пермь крайынан сыҡҡан, әлеге ваҡытта Германияның Вайлер ҡалаһында йәшәүсе Әлиә Фидай ҡыҙы Тайсина ʺУрал батырʺ эпосын немец теленә тәржемә иткән, уны донъя кимәлендә популярлаштырыуға күп көс һалған. Әлиә апай шулай уҡ герман халыҡтарының героик эпостары һәм беҙҙең ʺУрал батырʺ араһындағы уртаҡ фекерҙәрҙе, параллелдәрҙе билдәләп сыҡҡан, тимәк, ошо төркөмгә ҡараған милләттәрҙә беҙҙең эпосҡа ҡыҙыҡһыныу уята алған. Нефтекамала йәшәүсе әзербайжан милләтле эшҡыуар Ғәләүетдин Гораж уғлы Самедов иһә беҙҙең эпосты үҙҙәренең фольклор хазиналары менән сағыштыра, шулай уҡ улар араһындағы оҡшашлыҡтарҙы эҙләй. Мәскәүҙән килгән ғалимә Юрченко Наталья Владимировна үҙенең сығышында Аҡбуҙат һәм рус халыҡ әкиәтендәге Сивка-бурка образдарын сағыштырып ҡарарға өндәне. ҡаҙағстан хөкүмәтенең мәҙәниәт министрлығы вәкиле Асҡар Турғанбаев, конференция форматынан файҙаланып, ҡаҙаҡ халҡының ʺОраҡ һәм Мамайʺ эпосының тарихи нигеҙҙәре менән таныштырып үтте.
Конференция барышында китап күргәҙмәләре эшләне, фәнни һәм әҙәби, тарихи китаптар һатыу ойошторолдо.
И. НӘБИУЛЛИН.
Сибай ҡалаһы.