26.11.2011 Быуаттар аҡылын, халҡыбыҙҙың рухи байлығын һаҡлаусы үҙәк
24 – 25 ноябрҙә Өфө ҡалаһында «Социомәҙәни киңлек булдырыуҙа Милли китапхананың тотҡан урыны һәм роле» тигән темаға халыҡ-ара ғилми-ғәмәли конференция һәм Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге республика Милли китапханаһының 175 йыллыҡ юбилей кисәһе үтте.
Кәңәшмәлә Евразия халыҡтарының рухи-мәҙәни мираҫын һаҡлап алып ҡалыу, халыҡтың мәғлүмәти-мәҙәни талабын ҡәнәғәтләндереү, милли китап нәшриәттәрен үҫтереү буйынса Милли китапханаларҙың эшмәкәрлегенә ҡағылышлы көнүҙәк мәсьәләләр күтәрелде. Уның эшендә Рәсәй дәүләт китапханаһының, Төркиә, ҡаҙағстан, Әзербайжан, Үзбәкстан, Татарстан, Удмурт Республикаларының Милли китапханаларының, Силәбе, Ырымбур өлкәләре китапханаларының, Санкт-Петербург политехник университеты китапханаһының вәкилдәре ҡатнашты. Конференцияла ҡатнашыусы абруйлы ҡунаҡтар республика баҫмаларының журналистары менән дә осрашты. Милли китапханаларҙың киләсәген нисек күҙаллайһығыҙ? Электрон китаптар баҫма әҙәбиәтте юҡҡа сығармаҫмы, ғөмүмән, китапханаларҙың киләсәге бармы? Уҡыусыларҙа нисек шиғриәткә ҡарата һөйөү тәрбиәләргә? Йәш белгестәрҙе китапханаға нисек йәлеп итергә? ҡулайлаштырыу китапханаларға ҡағылдымы – һәм башҡа бик күп һорауға журналистар ентекле яуап алды. Айырыуса Төркиәләге, ҡаҙағстандағы китапхана хеҙмәткәрҙәрен дәүләт социаль яҡлауы буйынса эш тәжрибәһе өйрәнеүгә лайыҡ. Мәҫәлән, Төркиә Республикаһының Милли китапханаһы директоры Аджар Тунджель әйтеүенсә, уларҙа 2011 йылдан китапханасыларҙың эш хаҡы ике тапҡырға артып, бөгөн айлыҡ эш хаҡы уртаса 1000 долларҙан ашыуыраҡ тәшкил итә. ҡаҙағстанда иһә йәш белгестәргә торлаҡ мәсьәләһен хәл итеү өсөн 4 процент менән генә кредит алыу мөмкинлеге булдырылған, тине ҡаҙағстандың Милли академия китапханаһының китапханаларҙы үҫтереү үҙәге етәксеһе урынбаҫары Каиркен Нуралинова.
Конгресс-холда үткән юбилей кисәһе Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге республика Милли китапханаһының тарихына арналған фильмдан башланды. Халыҡ өсөн асыҡ тәүге китапхана Өфө ҡалаһында 1836 йылда барлыҡҡа килә. Ул Дворяндар йортоноң бер бүлмәһендә урынлашҡан була һәм үҙенең фондында йөҙләгән китапты туплай. Әммә улар китапханалар алдына ҡуйылған талаптар алдында яҡлауһыҙ ҡала. Даими финанслау сығанаҡтарының булмауы һәм ҡала йәмәғәтселегенең әҙерлекһеҙ булыуы был китапханаларҙың яҙмышына кире йоғонто яһай, уларҙың эшмәкәрлеге туҡтап ҡала. 1861 йылда Өфө ҡалаһында Статистика комитетының, 1889 йылдың аҙағында ижтимағи ҡала китапханаһы, XIX быуат аҙағында көнсығыш мосолман китапханаһы асыла. Ошо китапханалар нигеҙендә 1921 йылда Өфө губернаһы ғилми китапханаһы эшләй башлай. 1925 йылдан ул БАССР-ҙың дәүләт ғилми китапханаһына әүерелә, 1960 йылда уға Н. Крупская исеме бирелә. 1992 йылда иһә Милли китапхана статусы бирелә һәм шул ваҡыттан ул бөйөк башҡорт ғалимы Әхмәтзәки Вәлиди исемен йөрөтә.
Бөгөн иһә ул – 3 миллион 300 мең дананан ашыу китап фондына эйә булған республикабыҙҙың ҙур һәм ҡеүәтле мәғлүмәт һәм ғилми-мәҙәни үҙәге. Бында һәр кем үҙенең зауығына ярашлы әҙәби һәм фәнни китаптарҙы таба ала. Йыл һайын 75 меңдән ашыу уҡыусыны хеҙмәтләндерә. Милли китапхана үҙенең бай тарихы һәм һирәк ҡулъяҙмалар фонды, үҙенсәлекле баҫма документтары менән дә билдәле. Китапханалар эшен йәнләндереү, бөтә донъяны интернет баҫып алып барғанда уҡыусыларҙа китап уҡыуға ҡыҙыҡһыныу уятыу, китапхана эшен заман талаптарына яраҡлаштырыу йәһәтенән ҙур эш башҡара китапхана хеҙмәткәрҙәре. Уҡыусылар араһында төрлө конкурстар ойошторола, мәҙәни саралар үткәрелә, китаптарҙы, ваҡытлы матбуғатты электрон вариантҡа күсереү йәһәтенән дә ҙур эш башланған.
Ә. Вәлиди исемендәге республика Милли китапханаһы хеҙмәткәрҙәрен байрам менән ҡотлап, мәҙәниәт министры вазифаһын башҡарыусы Камилә Дәүләтова Башҡортостан Президентының ҡотлау сәләмен уҡып ишеттерҙе һәм бер төркөм алдынғы хеҙмәткәргә Мәҙәниәт министрлығының Почет грамоталарын тапшырҙы. Өфө ҡалаһы хакимиәте, ҡаланың райондары хакимиәттәренең Маҡтау грамоталары менән дә баһаланды китапханасыларҙың изге хеҙмәте.
С. ЛОТФУЛЛИНА.
Ю. КӘРИМОВ фотолары.