20.12.2011 Бөйөк мәғрифәтсенең тыуыуына – 180 йыл

«Әгәр минән, кем ул Мифтахетдин Аҡмулла − шағирмы, сәсәнме, уҡытыусымы, тип һораһалар, мин уларға гел, Аҡмулла − аҡыл эйәһе, тип яуап бирәм. Ул төрки халыҡтарҙы берләштерә алған ҙур аҡыл эйәһе, киң ҡарашлы аҡһаҡал», − ҡаҙағстан Рес­публикаһының Аҡтүбә ҡалаһынан килеүсе профессор Ахан Бекежан Өфө ҡалаһында М. Аҡмулланың 180 йыллығына арналған фәнни-ғәмәли конференцияла бөйөк мәғрифәтсе тураһында шундай фекерен еткерҙе.
Бөтә төрки халыҡтарҙа ла ҙур ихтирам ҡаҙанған, кешеләрҙе аң-белемгә әйҙәп, арбаһына китаптар тейәп, балалар уҡытып йөрөүсе Аҡмулланың исеме бөгөн бөтә донъя­ға билдәле тиһәм дә, хата булмаҫтыр. Башҡорт халҡының данлыҡлы шәхесенә 180 йыл тулыу айҡанлы республикала уҙғарылған ҙур сараларҙың береһенә ҡунаҡтарҙың Бөйөк Британиянан, Болгариянан, ҡа­ҙағстандан, Үзбәкстандан, Төркиә­нән, ҡырғыҙстандан, Рәсәйҙең төрлө төбәктәренән килеүе лә күп нәмә хаҡында һөйләй. Дәүләт Йыйылышы – ҡоролтай бинаһында үткән был сарала БР Хөкүмәте Премьер-министры урынбаҫары Салауат Сәғитов Башҡортостан Прези­дентының ҡотлау һүҙҙәрен уҡып ишеттерҙе.
Конференцияла Мифтахетдин Аҡ­мул­ланың ижады һәм уның бүтән өлкәләр менән бәйләнеше төрлө яҡлап тикшерелде. Аҡмул­ла исемен башҡорт халҡына ҡайтарыусы Рәшит Шәкүр тыңлаусыларға башҡорт мәғрифәтсеһе тураһында иң тулы мәғлүмәтте еткерҙе: «Аҡмулла өс телдә яҙған тигән фекер − хаталы. Сөнки ул шиғырҙарын бөтә төрки телдәр өсөн дә уртаҡ булған телдә яҙған. Уның башҡарылышы ғына төрлө булған. Ғөмүмән, ша­ғир­ҙы ниндәйҙер бер милләттеке генә тип әйтеү ҙә дөрөҫ түгелдер, сөнки уның ижады бөтә халыҡтыҡы, ул төрки милләттәр өсөн, хатта бөтә донъя әҙәбиәте өсөн уртаҡ».
Иртә менән башланған кон­ференция кисен М. Аҡ­мулла исемендәге Баш­ҡорт дәүләт педагогия университетында «Башҡор­тостан − дуҫлыҡ бишеге» тип аталған фольклор байрамы менән тамамланды.
Халыҡ-ара Аҡмулла көндәрендә мәктәп уҡыусылары өсөн дә конкурс ойошторолдо. Ул ике этаптан торҙо. Тәүгеһендә 5 – 8-се синыфтар ижади эш эшләргә, ә 9 – 11-се синыфтар Аҡмулла ижады буйынса тезистар һәм презентациялар тәҡдим итергә тейеш ине. Икенсе этапта уҡыусылар интернет-олимпиадала көсөн һынаны. Дөйөм һөҙөмтә буйынса 5 − 8-се синыфтар араһында беренсе урын Архангел районының Убалар ауылынан Фидан Янышевҡа, 9 − 11-се синыфтар араһында Нефтекама ҡалаһынан Ксения Овечкинаға һәм Сибайҙан Сыңғыҙ Иш­моратовҡа бирелде.
Аҡмулла көндәре 17 декабрҙә мәғрифәтсенең тыуған яғында – Миәкә районында «Аҡмулла нәсихәттәре» менән тамамланды.

Руфина ДӘҮЛӘТОВА.