RSS-подписка Вконтакте Вконтакте
» » Торатау – тәбиғәт төҙөгән музей

20.09.2011 Торатау – тәбиғәт төҙөгән музей

Торатау – тәбиғәт төҙөгән музей
Башҡортостан Президенты Рөстәм Хә­митов үҙенең «Йәнле журнал»дағы блогында былтыр 10 октябрҙә былай тип яҙғайны: «...Торатау, Ирәмәл. Беҙ­ҙең танылған тауҙар. «Сода»ға сеймал буйынса ғәҙәти генә ҡарар юҡ. Әммә Торатауҙы эшкәртеү мәсьәләне хәл итеү түгел. Уға альтернатив варианттар эҙләргә кәрәк. Әлегә мине Тора­тауҙың берҙән-бер эз­бизташ алыу юлы булыуына инандырырға ты­ры­шалар. Мин риза тү­гелмен, иҫәпләүҙәрҙе лә күрмәнем. Барыбер үҙ фекеремдә ҡалам − Торатауға теймәҫкә!»
Торатауҙың океан кимәленән абсолют бейеклеге 406 метрҙан ашыу. Уға күтәрелеү өсөн донъяның төрлө тарафынан туристар килә. Тауҙың планетала аналогы юҡ. Бында «Башҡортос­тандың ҡыҙыл китабы»на ингән 100-ҙән ашыу һирәк осрай торған үҫемлек бар.
Ул 1965 йылда тәбиғи геология һәйкәле тип иғлан ителгән. Башҡа шихандар кеүек үк, Торатау – 250 миллион йылдан да элек тропик диңгеҙҙә барлыҡҡа килгән палеозой дәүерендәге риф массивтары ҡалдығы, тотош боронғо диңгеҙҙә йәшәгән моллюскылар, коралл, ҡабырсаҡ, ылымыҡтарҙың ташҡа әйләнгән ҡалдыҡтарынан тора.
Һәр илдең үҙенең айырым бер изге ере була. Унда халыҡтың тарихы ла, иманы ла, милли холҡо ла сағыла. Торатау − Юрматы ырыуы башҡорттарының тап шундай ере. Борон тау тирәһендәге ер, итәгендәге Туғар­салған күлен дә индереп, тыйыл­ған урын һаналған, хужалыҡ эштәре алып барырға ярамаған, тауҙың үҙе кеүек үк саф ҡалырға тейеш булған һәм бары тик йола үтәү өсөн генә килгәндәр. Изге тауға насар ниәттәрҙән, яман уйҙарҙан ҡотолоу өсөн күтәрелгәндәр. Һуңғараҡ Торатау йыйын урынына әүерелгән, Юрматы ырыуы башҡорттары ошонда байрамдар ойошторған. Әрмегә йә яуға ла тап Торатауҙан фатиха алып юлланғандар. Шулай уҡ бында әүлиә, яугир ҡәберҙәре лә бар. Ә инде әүлиәләр ҡәберенә зыян килтереү, ғөмүмән, кеше ерләнгән урындың замандың ҡеүәтле техникаһы аҫтында ҡаласағы хаҡында уйлауы ла ҡурҡыныс.
Өлкәндәр һүҙҙәренсә, тауҙа нин­дәй­ҙер энергия бар. Уға артыл­ғанда берәүҙәр еңелсә баш әйләнеүен тоя, икенселәргә, ки­ре­һенсә, көс ингәндәй була. Ши­ханды эш­кәр­тергә түгел, ә ғалимдарға ентекле өйрәнергә кәрәк. Асыҡ музей булдырыу ҙа бихисап туристы йәлеп итер ине.
«Рәсәйҙең иң хозур урындарының береһе... Бөтә ер байлығы иле... Мөғжи­зәләр һәм һоҡланыу крайы...» – Башҡор­тос­тан тураһында бө­йөк рус шәхестәре Л. Толстой, С. Аксаков, Ф. Нефедов шулай тип яҙған. Уникаль тә­биғәт күренештәренә һоҡланмау мөмкин дә түгел. Шихандарҙың бай донъяһы аҙаҡҡаса өйрәнелмәгән. Үкенескә күрә, Шахтау сәнәғәтселәр тарафынан «кимерелеп» бөтөп бара. Сиратта Торатаумы? Бер яҡтан, «Сода» йәмғиәтенең киләсәге өсөн дә борсолмай хәл юҡ, унда ла үҙебеҙҙекеләр тир түгә. Әммә проблеманы хәл итеү юлы Торатау аша үтергә тейеш түгел!
А. АҡБУЛАТОВА.










Оҡшаш яңылыҡтар



Дымдан һаҡлау өсөн

08.12.2017 - Яңылыҡтар архивы Дымдан һаҡлау өсөн


Ҡалған ризыҡты нимә эшләтергә?

30.10.2017 - Яңылыҡтар архивы Ҡалған ризыҡты нимә эшләтергә?


Сәскәләр ҙә өшөй инде…

15.10.2017 - Яңылыҡтар архивы Сәскәләр ҙә өшөй инде…


Үҙең эшләгән арзаныраҡ та, файҙалыраҡ та

Улар – ауылымдың ғорурлығы

22.05.2015 - Яңылыҡтар архивы Улар – ауылымдың ғорурлығы


"Йәшлек" йондоҙнамәһе

09.01.2015 - Яңылыҡтар архивы "Йәшлек" йондоҙнамәһе


Йылҡы йылын оҙатып

27.12.2014 - Яңылыҡтар архивы Йылҡы йылын оҙатып


Декабрь айы

21.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Декабрь айы


Үҙ шөғөлөн тапҡандар бәхетле

14.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Үҙ шөғөлөн тапҡандар бәхетле


Еребеҙ даны, халҡыбыҙ ғорурлығы

14.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Еребеҙ даны, халҡыбыҙ ғорурлығы


Ҡолас йәйә “Ҡуңыр буға”

14.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Ҡолас йәйә “Ҡуңыр буға”


Хеҙмәте менән хөрмәт яулаған

07.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Хеҙмәте менән хөрмәт яулаған


Сермәндә үҙенсәлекле завод бар

07.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Сермәндә үҙенсәлекле завод бар


Бөгөнгө тормоштан ҡәнәғәтһегеҙме?

07.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Бөгөнгө тормоштан ҡәнәғәтһегеҙме?


Халыҡҡа хеҙмәт итә

07.11.2014 - Яңылыҡтар архивы Халыҡҡа хеҙмәт итә


“Йәшлек”тәр боҙло һыуҙан ҡурҡманы

02.09.2014 - Яңылыҡтар таҫмаһы » Яңылыҡтар архивы “Йәшлек”тәр боҙло һыуҙан ҡурҡманы


Ә һин башыңа чип ҡуйҙыңмы?

30.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Ә һин башыңа чип ҡуйҙыңмы?


ЙӘЙ БИК ҠОРО БУЛАСАҠ,  ТИҘӘР…

30.05.2014 - Яңылыҡтар архивы ЙӘЙ БИК ҠОРО БУЛАСАҠ, ТИҘӘР…


Халыҡ кәсептәре – байманлыҡ сере

30.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Халыҡ кәсептәре – байманлыҡ сере


Июнь

30.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Июнь


Алтын үҙебеҙгә лә ҡамасауламаҫ ине…

23.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Алтын үҙебеҙгә лә ҡамасауламаҫ ине…


Эшләгән – тешләгән

02.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Эшләгән – тешләгән


Май байрамдарында нисек ял итәһегеҙ?

02.05.2014 - Яңылыҡтар архивы Май байрамдарында нисек ял итәһегеҙ?


“Ныҡлы ғаилә нигеҙе – бер-береңде аңлауҙа”